"okudukça güzelleşeceğiz"
Bir Ömür Nasıl Yaşanır?
İlber Ortaylı’nın Şubat 2019’da Kronik Kitap'tan çıkan eseri Bir Ömür Nasıl Yaşanır? son günlerin en çok okunanları arasında. Söyleşi türündeki eserde Gazeteci Yenal Bilgici soruyor İlber Ortaylı yanıtlıyor. Dili sade ve akıcı, içeriği ise merak uyandırıcı. Film, müzik ve seyahat gibi konularda en iyiler listelerinin oluşturulması ve dikkat çekilen sözlerin kutucuk içinde verilmesi kitaba hoş bir düzen ve özellik katmış.
Kitabın alt başlığı Hayatta Doğru Seçimler İçin Öneriler bu söyleşinin bir yaşam kılavuzu olduğuna işaret ediyor. Herkes hayatını en iyi şekilde yaşamak, mutlu ve başarılı olmak ister. Bunun için doğru seçimler yapmak, doğru seçimler yapmak için de doğru bir şekilde yönlendirilmek önemli. Ortaylı, insanın kendi değerini bilmesi ve kendisi için en iyi olanı istemesi gerektiğini öğütlüyor: “Elit (seçkin) olmaktan, elitist bir eğitim aramaktan, talep etmekten korkmayın. Elitlerimizi iyi değerlendirememekten korkun. Çünkü böyle bir toplum gerilemeye mahkûmdur.”
Sanat, müzik, film, mimari, tiyatro, eğitim, tarih, coğrafya, dil… Her konuda derya deniz bir çınarın, hocaların hocasının kitabını incelemek doğrusu kolay değil… Viyana’daki en iyi kafelerden İzmir’in köylerindeki hayata kadar bilgi sahibi… Kitabı okurken, muhtemelen herkes gibi, kendi kendime “Acaba ben nasıl yapıyorum?, Hayatta neredeyim? ” gibi sorular sorduğum çok oldu. İlber Ortaylı her şeyden önce bir örnek demek ki bizler için…
Bir Ömür Nasıl Yaşanır? bitirdikten sonra okunanlar köşesine kaldırılıp unutulacak tarzda bir kitap değil. Çünkü seyahate çıkmadan önce, bir şehrin nasıl gezileceği ve görülmesi gereken yerler hakkındaki tavsiyelere yeniden bakmak isteyebilirsiniz. Hayata bakışınızı yenilemeye ihtiyaç duyduğunuz zamanlarda tavsiye edilen filmleri izleyebilir, henüz dinlemediğiniz müzik koleksiyonunu dinleyebilir, tavsiye edilen kitapları okuyabilir ve söyleşide adı geçen kişilerin hayatlarını araştırabilirsiniz. Tüm bu şehirleri görüp, filmleri izleyip ve sanatın tadına varıp elbette bir İlber Ortaylı olmak mümkün değil ancak bunları yaparak veya yapmayı deneyerek nerede olduğunuzu ve neyin size göre olup olmadığını görme fırsatı bulabilirsiniz. Üstelik her bir bireyin deneyiminin kendine özgü olduğunu ve zamanın durmadan ilerlerken her şeyi değiştirdiğini düşününce bugün o şehirleri aynı hâlde göremeyeceğimiz veya tüm bunların tadına ancak kendimize has deneyimimiz ile varacağımız kesin. Tıpkı Ortaylı’nın Evliya Çelebi hakkında söyledikleri gibi: “Bugünkü seyyah, gözü ve kulağı ne kadar keskin olsa da aynı şeyleri göremez; tespit edemez, yaşayamaz.”
Ortaylı, hayatı 12-25 arası, 25-40 arası, 40-55 arası ve 55 sonrası olmak üzere dört bölüme ayırıyor. Ortaylı’nın Restorasyon Çağı olarak adlandırdığı 25-40 yaşları arasındaki görece şanslı kuşağa aitim. Yani yapmadığım veya ihmal ettiğim şeyleri yapmak için hâlâ şansım var. 12-25 yaş arasındakiler ise tam anlamıyla “yaş ağaç”. Yeni şeylere başlama, karakterine bir şeyler katma ve yeni şeyler öğrenmek için zemin hazırlama dönemindeler. İlber Hoca’nın bu kuşağa en önemli tavsiyesi: “…zihin, hafıza ve beden sağlığının en yerinde olduğu bu dönemde hem okuyup öğrenmek hem spor yapmak hem de fırsatları kollamak ve etrafı gözlemek lazım.”
Bir Ömür Nasıl Yaşanır?’da Ortaylı, sadece kendimiz için değil ülkemiz için de yapılması gerekenleri anlatıyor. Şu ana kadar az gelişen ya da hiç var olmayan ama tarihî ve kültürel açılardan çok gerekli olan bilim dallarına ağırlık verilmesi, eğitimde kalitenin sağlanması, müzeciliğin geliştirilmesi, tarihî ve kültürel mirasın korunması için gereken önemin verilmesi bunlardan birkaçı.
Bir Ömür Nasıl Yaşanır? İlber Ortaylı’nın kendi anılarına yer verdiği bir yarı otobiyografi, kültürel bir kaynak, bir tarih kitabı, sosyolojik bir değerlendirme, hayatta mutlu ve başarılı olmak için bir kılavuz, Türkiye’yi ve dünyayı sohbet havasında anlatırken güzel ve ince noktalara değinen bir eser… Umarım bu eseri okuyanlar sadece okumakla kalmaz ve hem kendileri, hem ülkemiz hem de dünyamız için faydalı olurlar. “Renk renk gençler yetişiyor. Bunlardan yararlanacağız. Bu gençler öne çıkınca, her yer de birbirine benzemekten çıkacak. Daha dolu bir ülke olacağız. Umudum budur.”