"okudukça güzelleşeceğiz"
Dicle SAĞLAM
28.05.2025
David Lynch Sinemasına Kısa Bakış
David Lynch bilinçaltını hedef alıp ona doğrudan nişan almayan fakat bir mikser gibi karıştırarak, kişiyi içinden çıkılmaz buhrana sürükleyen, çılgın bir yönetmendi. Filmleriyle ilgili, "Ben rüyalarımı filme alıyorum çok da anlam aramayın" derdi. Bu yazımızda geçtiğimiz aylarda kaybettiğimiz ünlü yönetmen David Lynch’in "Mulholland Çıkmazı" ve "Kayıp Otoban" filmleri üzerinden sinematik evrenini ve adına bilinçaltı denilen çekmeceleri biraz kurcalayacağız.
2001 yapımı "Mulholland Çıkmazı" filminde Diane (Naomi Watts) kendi zihninde öyle bir evren yaratır ki bu yeni yaratımında son derece kusursuz, neşe saçan, yetenekli ve hep tercih edilen bir kadın oyuncudur. Ölümüne kıskandığı yakın arkadaşı ise kendi yarattığı evrende trafik kazası geçirip ona sığınmış ve hafıza kaybı yaşayan çaresiz bir kadındır. Fakat zihin her ne kadar çarpıtma düşüncelerden bir kale inşa etse de gerçeğin kesin ve keskin oluşu hiçbir zaman değişmez. Dolayısıyla filmin diğer yarısında oldukça sert bir biçimde olan bitenin çok başka olduğunu öğreniriz. Diane, oyunculuk girişimlerinde başarısız olmuş biridir (-ki hazırlandığı rolü, arkadaşının onun elinden aldığını düşünür). Dahası, arkadaşının tanınmış bir yönetmenle evlenecek olması üzerine, hayatı iyice katlanılmaz bir hâl almaya başlar. Bu yüzden benim yarattığım gerçeklikte sen bir hiçsin diyerek kendini tıpkı Marquis De Sade’dan bir cümlenin vücut bulmuş haline dönüştürür: "Senin bedenin hayranlarının gelip tapınacağı bir yerdir." Rita’yı ise(Camilla Harring)hafızası ve şahsiyeti olmayan birine dönüştürür.
1997 yapımı "Kayıp Otoban" filminde ise onu bir azap gibi izleyen ve her daim bulan Gizemli Adam karakteri ise, hiçbir zaman kaçamadığı ve kaçamayacağı bastırılmış duygularıdır. Yani bir hortlak. Diri diri gömdüğü şeylerin içindeki ölüleri de uyandırarak ordu kurması onu en nihayetinde yenilgiye uğratır. Binbir türlü farklı gerçeklik yaratsak da kendimizi bambaşka tasarlasak da gerçek "tek"tir ve ondan kaçmak mümkün değil, diyordu David Lycnh. Çünkü Gizemli Adam, her birimizi tek tek izlemekte…