Haydi gelin, bugün sizlerle bir kocanın nasıl rezil edilebileceğini Moliere aracılığı ile konuşalım. George Dandin veya Bir Koca Nasıl Rezil Edilir kısa bir tiyatro oyunu, buna karşılık çok derin anlamları içinde taşıyor. Bir oturuşta okunabilecek bir kitap olmasına rağmen sonrasında bol bol düşünmemizi vaat ediyor.

 
Moliere bildiğiniz gibi oldukça komik ama bir o kadar da anlamlı tiyatrolarıyla tanınmaktadır. Zaten klasik Fransız tiyatrosunun da kurucusudur. Moliere, oyunlarını okunsun diye değil, sahnelensin diye yazardı. Önceki yazılarımda son yazdığı eser ve son oynadığı oyunu olan Hastalık Hastası üzerine de konuşmuştuk. Tabii biz bugünün penceresinden bakınca onun eserlerini düşündürücü ve komik buluyoruz ancak 17. yüzyılda Fransa’da durum hiç de öyle değildi. Yazdığı ve oynadığı her eserde bir tartışma yaratmayı başarırdı, hatta ölümünde bile insanlar tanrının, Moliere’in Hastalık Hastası eserinden dolayı ondan öç aldığını söylemişlerdir.

“İnsan nasıl da layığını buluyor...”

George Dandin’e gelecek olursak… Üç perdelik oyun ilk kez Temmuz 1668’de sahnelenmiştir. O yıllarda Kıskanç Herif olarak bilinen eser, 1940’lara geldiğimizde George Dandin ismini almıştır. Ana karakterlerimiz: George Dandin ve karısı Angelique. Dandin, zengin bir köylüdür, bu yüzden kendisi için soylu bir kadını eş olarak seçmeyi uygun görmüştür. Aşk değil çıkar evliliğidir yapılan. Bu da ona oldukça pahalıya patlar. Ne kadar budala bir insan olduğunu, ne kadar yanlış bir seçim yaptığını evlendikten sonra anlar, tabii artık iş işten geçmiştir. Adından da tahmin edebileceğiniz üzere bir kocanın nasıl rezil rüsva olabileceğini Angelique bize net olarak anlatmaktadır. Dandin de kendisini aptal yerine koyduğunu, herkese de öyle anlattığını, aslında kendisinin sonuna kadar haklı olduğunu bilir ama ne kadar uğraşırsa uğraşsın bunu kanıtlayamaz. Kısacası yavuz hırsız ev sahibini bastırır ve suçlu George Dandin olur.

“Haklı olduğum yerde haksız çıkıyorum, kudurmak işten değil!..”

Oyun Dandin’in kendi kendine konuşmasıyla başlar, ikinci sahnede Angelique’in aşığının uşağı ve Dandin’in konuşmasıyla devam eder. Zaten bildiği şeyleri bir kez de uşağın ağzından duyduktan sonra plan yapar ve karısının soylu ailesine bunu ispat etmeye çalışır. Ancak ne kadar uğraşırsa uğraşsın Angelique ondan daha zekidir, kocasının her atağını “Ne kadar da budala bir koca, sürekli benden şüpheleniyor, çok ama çok saygısız” konseptinde ailesine gösterir ve her defasında kocasının rezil olmasını sağlamaktadır.

Peki burada kim haklı? İstemediği hâlde ailesi tarafından zorla evlendirilen ve boşanma gibi bir hakka sahip olmayan Angelique mi yoksa herkese aptalmış gibi gösterilen George Dandin mi? Ayrı ayrı değerlendirildiğinde aslında ikisi de kendine göre haklı çıkıyor. Angelique istemediği bir evliliğin içine düşmüş durumda, buna tepki göstermek, istemediğini belli etmek istiyor. Ama bunun çözümü aldatmak mı? Bu elbette mankul bir tercih değil, ancak kitapta olaylar o kadar komik bir şekilde anlatılıyor ki insan ister istemez göz ardı edebiliyor bu durumu.

“Bu derece endişelenecek kadar zayıf mısınız siz? Her kocayı sevmek mümkün mü sanıyorsunuz? Başka çaremiz olmadığı için varıyoruz onlara. Gözleri maldan ve mülkten başka bir şey görmeyen anamızın babamızın sözünden çıkamıyoruz çünkü. Ama biz de o kocalara haddini bildiriyoruz haliyle.”

Bazı eleştirmenlere göre Moliere’in en özgün oyunu olan George Dandin, Versailles şenlikleri için yazılmış ve içerisinde baleye yer verilmiştir. Statü farklılıklarını ve sonuçlarını derinlemesine irdeleyen bu kitabı severek okuyacağınıza eminim. Kısacık olması sebebiyle bir oturuşta bitirebileceğiniz George Dandin sizleri oyunlarla dolu evliliğine davet ediyor… Evlilik zaten bir oyun değil midir? Ne dersiniz?