Berlin Üzerindeki Gökyüzü (1987)

İnsan Olmanın Ağırlığı ve Güzelliği Üzerine Bir İnceleme

​

Wim Wenders’in 1987 yapımı Berlin Üzerindeki Gökyüzü (Der Himmel über Berlin), insan olmanın ağırlığını ve aynı zamanda onun içerdiği güzelliği anlatan, sinema tarihinin en şiirsel yapıtlarından biridir. Film, yalnızca bir hikâye anlatmaz; insan olmanın, hissetmenin, zamanın içinde var olmanın felsefesine bir pencere açar.

Gözlemci Olmak mı, Yaşamak mı?
Film, Berlin’in gökyüzünden insanları izleyen iki meleğin, Damiel ve Cassiel’in hikâyesini anlatır. Onlar görünmez varlıklardır, insanların acılarını ve mutluluklarını hissederler ama dokunamazlar. Yalnızca gözlemcidirler. Ancak bu gözlemcilik, özellikle Damiel için bir süre sonra yetersiz kalmaya başlar. O, insan olmayı, dünyaya dokunmayı, gerçek duyguları hissetmeyi arzular. Kanının akmasını, birini sevmeyi, ağlamayı ve gülmeyi ister. Bu noktada film, insan olmanın ağırlığını gözler önüne serer. Hayat, Damiel’in dışarıdan baktığında hayran olduğu kadar muhteşem değildir. İnsanlar yalnızdır, acı çeker, geçmişin gölgeleri içinde kaybolurlar. Ama yine de, bu deneyimin kendisi, yaşamanın kendisi büyüleyicidir.

İnsan Olmanın Acısı ve Güzelliği

Film boyunca Berlin, II. Dünya Savaşı’nın izlerini taşıyan, ikiye bölünmüş bir şehir olarak karşımıza çıkar. İnsanların yaşadığı ıstırap ve yalnızlık, gri şehir görüntüleriyle pekişir. Yine de film yalnızca karanlık bir tablo çizmez. İnsan olmanın getirdiği ağırlık kadar, onun içindeki güzelliği de ortaya koyar: Küçük anların anlamı, bir çayın sıcaklığı, bir aşığın sevgisini hissetmesi, şarkı dinlerken kalbin titreyişi… Damiel’in en büyük isteği de budur: İnsan olmanın getirdiği duygusal yoğunluğu, kaybetme korkusunu, heyecanı, sevginin dokunuşunu yaşamak. Nihayetinde bir sirkte çalışan Marion’a aşık olduğunda, artık gözlemci olmayı bırakıp dünyaya tam anlamıyla adım atmaya karar verir.

Hayatın İçinde Var Olmak
Damiel, insan olduğunda gökyüzündeki tanrısal bakış açısından sıyrılır. Artık acı çekecektir, artık sonsuz bilgelikten yoksun olacaktır, ama yine de kendisini tamamlanmış hisseder. Çünkü hayatı gerçekten yaşamaya başlamıştır. Film, bu noktada bir karşılaştırma yapar: Melekler her şeyi bilir ama hiçbir şey hissedemez. İnsanlar ise belki de hiçbir şey bilmez, ama her şeyi hissedebilir. Ve işte bu hisler, insan yaşamını anlamlı kılan şeylerdir. Damiel’in insan olmayı seçmesi, bilinmeyene, riske, acıya ve aşka atılma cesaretidir.

​

Dünyaya Şükretmek ve Yaşamanın Değerini Bilmek
Filmin felsefi alt metni, Soul (2020) gibi filmlerle benzer bir noktada buluşur. Soul, hayatta her anın değerli olduğunu, sıradan gibi görünen anların bile kutsal bir anlam taşıdığını anlatırken, Berlin Üzerindeki Gökyüzü ise insan olmanın kendi başına bir mucize olduğunu hissettirir. Hayat bazen zor, bazen dayanılmaz olabilir. Ama her şey, o küçük anların birikiminden oluşur: Bir elin sıcaklığı, bir rüzgârın yüzüne çarpması, sevdiğin bir şarkıyı tekrar tekrar dinlemek, birine gözlerinin içiyle gülümsemek… Bütün bunlar, insan olmanın mucizeleridir.

Sonuç olarak, Berlin Üzerindeki Gökyüzü bizi hem melankoliye hem de hayranlığa sürükleyen bir film. İnsan olmanın acısını ve ağırlığını gösterirken, bir yandan da “ama yine de buradayım, yaşıyorum” diyebilmenin güzelliğini hatırlatıyor. Ve bu dünyada olduğumuz için, tüm deneyimleri hissetme şansına sahip olduğumuz için bir kez daha şükrediyoruz.