"okudukça güzelleÅŸeceÄŸiz"
AyÅŸegül ATILGAN
12.04.2021
ORHAN VELÄ° ANISINA
“Bekliyorum
Öyle bir havada gel ki
Vazgeçmek mümkün olmasın”
Ben Orhan Veli, duydum ki merak ediyormuÅŸsunuz hususi hayatımı. Anlatayım: Evvela adamım, yani Sirk hayvanı falan deÄŸilim. Burnum var, kulağım var, pek biçimli olmamakla beraber. Evde otururum, masa başında çalışırım. Bir anne ile babadan dünyaya geldim. Bir garip Orhan Veli iÅŸte…
Yazık oldu Süleyman Efendiye Mısra-ı meÅŸhurunun ÅŸairi… Nasırı ÅŸiire soktu diye çok eleÅŸtirilse de Veli, o günlerde herkesin dilindedir, Süleyman Efendi. Sait Faik’in hikâyede yaptığını Orhan Veli’de ÅŸiirde yapmış, küçük insanların dünyasını anlatmıştır.
Hiçbir ÅŸeyden çekmedi dünyada/Nasırdan çektiÄŸi kadar
Hatta çirkin yaratıldığından bile /O kadar müteessir deÄŸildi
Kundurası vurmadığı zamanlarda / Anmazdı ama Allah’ın adını
Günahkâr da sayılmazdı/ Yazık oldu Süleyman Efendi’ye
(Bütün ÅŸiirleri, 46)
Ne başımda bulut gezdiririm. Ne sırtımda mühr-ü nübüvvet. Ne Ä°ngiliz kralı kadar mütevazıyim. Ne de Bay Celâl Bayar'ın ahır uÅŸağı gibi aristokrat. Ispanağı çok severim puf böreÄŸine hele bayılırım. Malda mülkte gözüm yoktur. Vallahi yoktur. Yayan dolaşırım, mütenekkiren seyahat ederim. Ä°ki Dünya savaşı arasında ömür süren ÅŸairin gelecekten bir beklentisi yoktur. Dünya nimetlerini tatmak niyetim diyen Veli; hiçbir ÅŸeye minnet etmemiÅŸ, iÅŸinden bile istifa etmiÅŸtir. Ä°çinde bulunduÄŸu durumu ÅŸiirselleÅŸtirip havalara baÄŸlamıştır:
“Beni bu güzel havalar mahvetti
Böyle havada istifa ettim /Evkaftaki memuriyetimden
Tütüne böyle havada alıştım/Böyle havada âşık oldum
Eve ekmekle tuz götürmeyi/Böyle havalarda unuttum
Åžiir yazma hastalığım / Hep böyle havalarda nüksetti
Beni bu güzel havalar mahvetti.”
(Bütün ÅŸiirleri, 53)
Oktay Rıfat'la Melih Cevdet'tir en yakın arkadaÅŸlarım. Edebiyatta Garip Akımının (I.Yeni ) ÅŸairleridir. Garipçiler; küsen, kırılan, tabiata kaçan, sevgiliye sığınan çocuk ruhlu ÅŸairlerdir. Orhan Veli, tarifsiz kederler içindeyken bir türkü tutturur:
“Ä°stanbul’un mermer taÅŸları/ Başıma da konuyor, martı kuÅŸları
Gözlerimden boÅŸanır hicran yaÅŸları/ Edalı’m senin yüzünden bu halim”
Ä°stanbul’un orta yeri sinama/ GaripliÄŸimi mahzunluÄŸum duyurmayın anama
El konuÅŸur, seviÅŸirmiÅŸ; bana ne?/ Sevdalı’m boynuna vebâlim!”
Ä°stanbul’da BoÄŸaziçi’nde / Bir fakir Orhan Veli’yim
Veli’nin oÄŸluyum /Tarifsiz kederler içindeyim
(Bütün Åžiirleri, 66)
Bir de sevgilim vardır, pek muteber; ismini söyleyemem edebiyat tarihçisi bulsun:
Ağlasam sesimi duyar mısınız,/Mısralarımda;
Dokunabilir misiniz ?/GözyaÅŸlarıma, ellerinizle
Bilmezdim ÅŸarkıların bu kadar güzel,/Kelimelerinse kifayetsiz olduÄŸunu
Bu derde düÅŸmeden önce./Bir yer var, biliyorum;
Her ÅŸeyi söylemek mümkün;/Epeyce yaklaÅŸmışım, duyuyorum;
Anlatamıyorum
(Bütün ÅŸiirleri, 55)
Ehemmiyetsiz ÅŸeylerle de uÄŸraşırım, MeÅŸgul olmadığım “ehemmiyetsiz” Sadece üdeba arasındadır. Veli için edebiyat dışındaki her ÅŸey önemsizdir. “ Teneffüsü gâvur etmeyelim Oktay, edebiyattan söz edelim.”
Ne bileyim, belki daha bin bir huyum vardır… Amma ne lüzum var hepsini sıralamaya. Onlar da bunlara benzer.
(Bütün Åžiirleri, 194)
‘Ne hazin bir hayat... Bir bahar sabahı doÄŸdu, yaÄŸmurdan sonra bir ‘Yaprak’ misali dalından düÅŸtü.’ Yaprağına sayısız ÅŸiir sığdırdı. Bu Dünya’dan bütün ÅŸiirleriyle-Garip, VazgeçemediÄŸim, Destan Gibi, Yenisi, Karşı- bir Orhan Veli Kanık geçti.
* Yaprak : Ankara’da olduÄŸu dönemlerde çıkardığı iki sayfalık dergidir.
Orhan Veli, Bütün Åžiirleri, Adam Yayınları, Ä°stanbul, 2002
​